NAŠ PREDLOG: Obiđite znamenitosti Sremskih Karlovaca (FOTO)

Nadomak Novog Sada, na obodu Fruške gore, nalazi se jedinstveni gradić koji će svojom toplinom, bogatom istorijom i raskošnom kulturom očarati svakog putnika namernika.

Nećemo pogrešiti ako Sremske Karlovce nazovemo živim muzejom, u kojem eksponati imaju neprocenjivu vrednost a hodnici prerastaju u uske ulice prepune šarmantnih kuća. Samo srce grada čini glavni trg koji nosi ime po našem čuvenom pesniku Branku Radičeviću. Tu ćete se zaista osećati kao u pesmi – onoj koja slavi duh davnih vremena i podseća na ljubav prema zaostavštini naših predaka.

U starom jezgru grada, na koju god stranu da se okrenete, pogled će vam se zaustaviti na nekoj od znamenitosti. Jedna od najznačajnijih svakako je Patrijaršijski dvor, koji je izgrađen u periodu između 1892. i 1895. godine a danas je upravno sedište eparhije Srpske pravoslavne crkve i dom vladike sremskog. Ovaj svojevrsni muzej Srpske pravoslavne crkve u sedam odaja Riznice čuva portrete episkopa i mitropolita koji su vladali Karlovačkom patrijaršijom, ikone i ikonostase, istorijske i umetničke predmete, kao i retke rukopise i knjige među kojima je i "Cvetnik", udžbenik za monahe iz 15. veka. Riznica je otvorena za javnost, te nemojte propustiti da pogledate stalnu postavku iz koje se posebno izdvajaju i zlatom tkani ogrtač u kojem je hirotonisan Sveti Petar Cetinjski ali i tapete od jagnjeće kože, kakve je moguće videti još samo u dva dvora na celom svetu. Treba napomenuti da je trenutno u toku sanacija i restauracija zapadne fasade dvora te preporučujemo da posetu ipak odložite do okončanja radova.

U okviru kompleksa dvora nalazi se i stari dvor, niz pomoćnih zgrada i besprekorno održavani dvorski park u kojem ćete uživati da šetate, opijeni mirisima ruža i patrijaršijskog vina. Odmah pored, primetićete dve crkve. Jedna je saborna crkva Svetog Nikole, posebno značajna po tome što se u njoj nalazi slika Paje Jovanovića i dve relikvije: čudotvorna ikona Presvete Bogorodice iz 1748. godine i mošti Svetog Arsenija Sremca, a druga katolička crkva Presvetog Trojstva u sklopu koje se nalazi se i Župni ured podignut početkom 19. veka.

Ko je čuo za Sremske Karlovce čuo je i za Karlovačku gimnaziju. Prvu i jednu od najznačajnijih u istoriji srpskog naroda. Onu koja je obrazovala i izgradila velika imena kao što su Jovan Sterija Popović, Branko Radičević, Josif Rajačić, Sima Milutinović Sarajlija, Vasa Stajić i mnoga druge. Vrata tadašnje škole otvorena su za đake davne 1791. godine a današnja zgrada, u kojoj se nalazi cenjena filološka gimnazija, sagrađena je tačno vek kasnije. Za simboličnih 100 dinara, dežurni učenici će vas provesti kroz unutrašnjost zgrade, ispričati više detalja o samoj istoriji gimnazije, pokazati svečanu salu i najstariju školsku biblioteku u Srbiji, u kojoj ćete videti fototipsko izdanje "Miroslavljevog jevanđelja", "Četvorojevanđelje" iz 16. veka, "Služabnik" Vićenca Vukovića iz 1554. godine, kao i prva izdanja Dositeja Obradovića, Branka Radičevića i Vuka Karadžića. Ako vam se unutrašnjost škole učini poznatom, znajte da vas osećaj ne vara i da verovatno pamtite scene iz kultnih filmova koji su ovde snimani: "Lajanje na zvezde", "Balkan ekspres" i "Varljivo leto ’68".

Osam godina nakon izgradnje gimnazije, u čast završetka prvog karlovačkog vodovoda, na centralnom trgu podignuta je česma "Četiri lava". Tokom godina, ona je ispratila mnogobrojne generacije đaka, domaće i strane filmske i televizijske ekipe, te turiste koji su sa nje pili vodu u želji da se ponovo vrate. I pored velike konkurencije uspela je da ostane jedan od glavnih simbola grada. A tačno preko puta česme nalazi se zgrada Magistrata, izgrađena na samom početku 19. veka, a najpoznatija po tome što je sa njenog balkona Josif Rajačić obnarodovao proglašenje Srpskog Vojvodstva. Ovo zdanje je sačuvalo svoj prvobitni izgled i u njemu se danas nalazi sedište Opštine Sremski Karlovci.

Poslednja građevina od trga prema Dunavu je Stefaneum, velelepno zdanje izgrađeno 1903. godine, u kojoj se nalazila najznačajnija ustanova za obrazovanje sveštenika pravoslavne vere u Ugarskoj. Osnovao ju je mitropolit karlovački Stefan Stratimirović 1794. godine, 3 godine nakon osnivanja Karlovačke gimnazije. Prvobitna namena zdanja promenjena je nakon Drugog svetskog rata, kada je zgrada oduzeta crkvi. Od 2008. godine ovde se nalazi "Institut srpskog naroda" a u parku ispred uočićete česmu i kameni spomenik NOB-u, koji je autorsko delo vajara Pavla Radovanovića. Danas je bogoslovija smeštena odmah pored, u zdanju Crkveno-narodnih fondova, u kojem se takođe nalazi i Arhiv SANU, kao ogranak Srpske akademije nauka i umetnosti. Zgrada je podignuta pod patrijarhom Georgijem Brankovićem, prema projektu arhitekte Vladimira Nikolića, koji je takođe projektovao i zdanje Bogoslovskog seminara, za potrebe internata đaka karlovačke Bogoslovije.

Ako od trga krenete ulicom Patrijarha Rajačića ne zaboravite da posetite Gradski muzej, koji je osnovan 1946. godine i smešten je u dvorcu "Ilion", odnosno nekadašnjoj palati ugledne plemićke porodice Rajačić. Tamo se nalazi arheološka, istorijska, etnološka i umetnička zbirka od oko 10.000 eksponata koju čini nekoliko celina: izložba posvećena pesniku epohe romantizma Branku Radičeviću, slike Milića od Mačve, kompletno sačuvana svečana trpezarija porodice Rajačić, rekonstruisana seljačka kuhinja s kraja XIX veka i akvareli Svetomira Lazića. Nekoliko metara dalje, naići ćete na Gornju crkvu, posvećenu Vavedenju Bogorodice koja, prema nekim istorijskim izvorima, datira još iz XVI veka.

U povratku, prođite pored gimnazije ulicom Mitropolita Stratimirovića koja će vas dovesti do Donje crkve, posvećene svetim apostolima Petru i Pavlu pred čijim oltarom je 13. oktobra 1784. godine hirotonisan Petar prvi Petrović Njegoš. Preko pola crkvene porte prostiru se grane starog platana, koji se nalazi pod zaštitom države. Eto savršene prilike da napravite predah u hladu prirodnog spomenika izuzetnog značaja.

U drugom delu ulice, nekoliko minuta lagano hoda, odvešće vas do Kapele mira. Na ovom mestu su se pre 322 godine godine sastali turski pregovarači sa austrijskim carskim opunomoćenicima, poslanicima Venecije, Rusije, Poljske i poslanicima posrednika – Engleske i Holandije. Tako je, nakon sedmonedeljnih pregovora, potpisan Karlovački mir, značajan prevashodno po tome što je njime ukinuta obaveza davanja danka Turcima i što su se tada, po prvi put, ujedinile evropske sile u takozvanu Svetu ligu. Kapela je u funkciji i nekoliko puta godišnje se koristi za mise i obrede katoličke konfesije. Ukoliko želite da je posetite izdvojite 100 dinara po osobi i obavezno se prethodno najavite kako vas ne bi dočekala zaključana kapija. U neposrednoj blizini se nalazi i neobični Muzej šibica kao i Muzej pčelarstva i vinarstva, koji će vam zasigurno biti zanimljivi za razgledanje i kupovinu suvenira.

Autor teksta: S.S.

Fotografije: Aleksandar Jovanović