Prvi grb Novog Sada: Tačka 20 čuvenog pisma Marije Terezije

Novi Sad je postao “slobodna kraljevska varoš” sa mnogobrojnim povlasticama darovanim (kupljenim za 95.883 rajnske forinte), 1. februara 1748. godine, poznatim privilegijalnim pismom koga je potpisala Marija Terezija, carica rimska, a kraljica Ugarske, Češke …

Piše: Zoran Knežev, hroničar i publicista

Ovo pismo koje se sastojalo od ukupno dvadeset tačaka davalo je gradu određene povlastice i privilegije, a Novi Sad je prvi grad u Bačkoj koji ih je dobio.

U tački devetnaestoj stoji : “ …toj varoši našoj Novom Sadu i njezinim građanima i stanovnicima u milosti dopuštamo da sa novim grbom (do tada je bio u upotrebi pečat Petrovaradinskog šanca) kasnije i u buduće i za večita vremena služi i da crvenim pečatom pečate i da u pečat svoj grb metnu”.

Grb je opisan ovako: “Na plavu štitu stoje tri srebrne, okrugle kule sa nastrešnicom na vrhu i u sredini, svaka kula za sebe od tesana kamena, gornja strana nastrešnice zupčasta, kapije zatvorene a prozori za pucanje udešeni i otvoreni. Stoje na obali Dunava koji teče talasajući se preko zelene livade, poređane u red jedna pored druge, srednja je nešto šira i viša a nad njom leprša takozvani Nojev golub. Oko periferije štita stoji natpis “Pečat slobodne kraljevske varoši Novog Sada” (na latinskom jeziku). Građani, gosti i stanovnici spomenute kraljevske varoši i njihovi potpisnici i naslednici svakoliki se mogu služiti pečatom te varoši maločas opisanim i naslikanim grbom pri izdavanju svih i svakovrsnih pismena na koja pismena da se obesi ili udari pečatnim crvenim voskom pa se tim pismenima ima priznati pravovaljanost i vernost zaista i nesumnjivo”.

Ovaj grb je imao i svoju simboliku isto i kao i ostali grbovi  drugih varoši. Tako tri kule označavaju da je varoš postala od militarističkog šanca, da je sada postala zatvoren grad (zatvorene kapije) i spreman da bude i u buduće branič Petrovaradinskoj tvrđavi (otvoreni prozori - puškarnice). Zeleno polje označava široku bačku ravnicu, a talasi - valoviti plavi Dunav (u prenosnom značenju i poplavu Turaka u ovim krajevima). Golub sa maslinovom grančicom označava nastanak mira nakon oslobođena od turske najezde i nade u dalji prosperitet i cvetanje varoši koja je postala slobodan grad.

Amblem našeg grada je stvarno upotrebljavan više od dva veka. Nakon Drugog svetskog rata, oslobođenja i dolaskom komunista na vlast, kada su kod nas nastupile “korenite” promene i sam grb je dobio u svojoj simbolici dodavanjem petokrake zvezde iznad golubova i lovorovih i hrastovih grančica simbolima naše socijalističke stvarnosti. Nakon pada komunizma i socijalizma, stvari su se vratile na svoje mesto, bar na pečatu.