IZ ISTORIJE NOVOG SADA: Ustanova gde se nepoštovanje propisa kažnjavalo klečanjem, pritvorom, ukidanjem obroka ili batinama

Poznata novosadska ustanova koja se nalazi u Nikolajevskoj ulici 1 izgrađena je 1897. godine, a dograđena je 1901. Projektant zgrade u stilu istorizma bio je Anton Tikmajer i Aleksandar Vulko.

Ko se zbog šetnje ili posla zaputi u deo centra grada, nešto dalje od glavne Zmaj Jovine ulice, brzo će stići na Trifkovićev trg, a odmah sa njegove severne strane, ući će u splet ulica koje čine okruženje Nikolajevske crkve. Jedna od njih je nevelika Nikolajevska ulica, koja je po ovoj crkvi i dobila ime. Na njenoj neparnoj strani je zgrada nekadašnjeg Učiteljskog konvikta u koji je danas smešten Srednjoškolski dom.

Baš kao i nekada, ova stara zgrada sa još uvek tradicionalno sačuvanom disciplinom učenika, svakog ostavlja zapitanog – kakav se život krije iza njenih neobičnih fasada. Sve je tiho, mirno I po malo tajanstveno. Malo ko zna čiji je ona dom i za koga je građena.

Njen istorijat počinje daleke 1888. godine kada je učitelj Gavra Putnik predložio osnivanje "Udruženja učitelja" u okviru koga bi se, pored ostalog, prikupljanjem priloga pomagalo I organizovalo školovanje učiteljske dece. Uz prihvaćenu Putnikovu ideju udruženje je ostvarilo cilj 1895. godine kada su za potrebe budućeg Učiteljskog konvikta kupljeni kuća i deo placa na neparnoj strani ulice. Zbog potreba za većim i kvalitetnijim prostorom rešeno je da se na praznom delu terena izgradi nova zgrada, što je ubrzo i realizovano.

Plan za gradnju sačinio je Anton Tikmajer, a objekat je osvećen 1897. godine. Dakle, u tom momentu graditeljski kompleks na neparnoj strani današnje Nikolajevske ulice činili su starija parterna kuća i ova novoizgrađena sa njene desne strane. Konačan izgled ovog dela ulice dobijen je tek 1901. godine kada je zbog velikog broja pitomaca došlo do druge faze velikih građevinskih radova. Na srednji deo Tikmajerovog zdanja nadograđen je sprat sa balkonom na kome je bokasta ograda od kovanog gvožđa, a uz bočne kalkanske zidove dozidana su dugačka krila koja su postavljena na regulaciju susednih ulica, Svetozara Miletića i Đure Jakšića.

Autor projekta bio je Aleksandar Vulko, a izvođač radova Stevan Frank. Ovim radovima dobijen je objekat moćnog gabarita, čiji su uglovi potencirani visokim, strmim četvorovodnim krovovima i snažnim atikama, a srednji deo, jakim volumenom nadograđenog sprata, takođe je pokriven na četiri vode. Parternom horizontalom teče niz polukružno završenih prozora, dok je zidno platno obloženo fasadnom opekom toplog žutog tona. Na simetrično organizovanoj fasadi spratnog dela objekta, jedino ulaz odudara od te pravilnosti, jer je smešten pri levom uglu. U njemu je postavljeno i široko dvokrako stepenište sa prostranim podestom na međuspratu. Hodnici, ka dvorišnoj fasadi i niz spavaonica ka ulici, osnovni su raspored prostorija u enterijeru ove neobarokne zgrade.

Na početku rada u Konvikt su primana učiteljska deca iz bliže okoline, ali je kasnije taj krug proširen da bi pred Drugi svetski rat u njega bili upisivani đaci iz cele Jugoslavije. Po pravilniku Udruženja učitelja, mesto su mogla dobiti samo deca slabijeg materijalnog stanja i ona čiji su roditelji školovali više đaka, ali su uzimani u obzir i zdravstveno stanje i postignuti uspeh u školi. Život u ovoj ustanovi bio je strog i nepoštovanje propisa kažnjavalo se klečanjem, pritvorom, ukidanjem obroka ili batinama.

Ali, kako piše Ratomir Vranješević u prospektu škole objavljenom povodom proslave stogodišnjice, pitomci su Konvikt voleli. Zajednički život u njemu kasnije se pretvarao u velika I trajna prijateljstva nekadašnjih pitomaca.

Posle školske reforme 1968. ovde su bile smeštene samo učenice srednjih škola i tada je internat nazvan Ženski srednjoškolski dom, dok se od 1976. zove Srednjoškolski dom.

Do sada je kroz zdanje prošlo oko 10.000 pitomaca.

Preuzeto iz knjige “Novi Sad od kuće do kuće”, autorke Donke Stančić u izdanju Studija Bečkerek